Wie kent niet de piramide van Maslow over de menselijke behoeften? Welnu, hij bestaat niet. Ja, Maslow had het wel over soorten menselijke behoeften, maar nooit over een piramide. En dat is géén detail, zo preciseert Jochanan Eynikel.
Zelfs wie materieel niets tekortkwam, moest zich toch heel wat ontzeggen, zo stelt de businessfilosoof van ETION vast. Vanzelfsprekende behoeften zoals menselijke warmte of creatieve ontplooiing werden niet langer vervuld door de aanslepende onzekerheid, sociale afstand en culturele stiltand. Dat we dit zo missen, zegt veel over onze menselijke natuur.
Wij denken bij Maslow aan een aantal types van universele behoeftes die minimaal bevredigd moeten worden om een gezonde persoonlijkheid te ontwikkelen. De theorie raakte vooral bekend als ‘De piramide van...’ Dat beeld suggereerde perfect een hiërarchie van hogere en lagere behoeften. Met fysieke basisbehoeften als voeding en veiligheid, die dan primeren op immateriële behoeften, zoals schoonheid of zelfexpressie. Wie honger heeft, trekt niet naar een museum.
Onderzoekers stelden in 2019 vast dat Abraham Maslow (1908-1970) zelf in geen enkele tekst spreekt over een piramide. De piramide van Maslow … bestaat niet! Die dook pas vanaf de jaren ’60 op bij managementconsultant Charles McDermid. Die gebruikte de behoeftepiramide als een instrument voor evaluaties en verloningspakketten. Zo’n piramide paste wellicht heel goed in het denken van bedrijven en hun managers die overwegend hiërarchisch functioneren.
Maslow zelf heeft het piramidebeeld dus nooit gebruikt. En terecht, zo betoogt Jochanan Eynikel: “De piramidale voorstelling van menselijke drijfveren vertekent - ook letterlijk - de theorie van Maslow en het daaruit voortkomende mensbeeld. De vorm laat uitschijnen dat mensen alleen maar ‘hogere’ behoeften hebben als de basisbehoeften bevredigd zijn. Dat zou betekenen dat een zieke persoon geen behoefte heeft aan waardering of sociaal contact. Of dat wie arm is, geen nood heeft aan vriendschap.”
De pandemie leerde ons dat menselijke basisbehoeften complexer zijn. “Denk aan ouderen die smeken om sociaal contact. Denk aan de bezorgdheid over privacy bij contactopsporing. Denk aan het al dan niet sluiten van de scholen. In de meeste beslissingen primeerde de fysieke nood aan gezondheid.” Terecht, maar de felle discussies daarover en de afwegingen en uitzonderingen bij elke maatregel, tonen dat onze basisbehoeften niet opbouwen, maar parallel lopen. We willen niet zomaar overleven, we willen een zinvol leven.
Maslow brak terecht met het beeld van de mens als een geavanceerde diersoort, gedreven door primaire driften en omgevingsfactoren. Maar met een piramidale voorstelling van wat ons drijft, doen we hem geen recht. Dat heeft deze coronacrisis op een pijnlijke manier duidelijk gemaakt. We kunnen niet fysiek gezond zijn, zonder dat we dat ook mentaal, sociaal en spiritueel zijn.
Bron: Jochanan Eynikel, ETION.be
Verdoe jij ook te veel tijd met het opvolgen van alle nieuwtjes in je feed? No worries, wij verzamelen alles wat nieuw is in de hr-wereld. Al die nieuwtjes komen wekelijks in jouw mailbox terecht.
