Perceptie van fairheid wordt crucialer dan ooit

Binnenkort krijgen nogal wat medewerkers onvermijdelijk slecht nieuws. Dat hoeft je relatie als leidinggevende met je medewerker niet te kelderen, zolang je fair handelt. Medewerkers zullen zich later vooral herinneren hoe fair ze behandeld werden in de lente van 2020. Leiders die letten op een paar basisprincipes, kunnen die subjectieve perceptie positief beïnvloeden.

Medewerkers zullen de beslissingen van hun leidinggevende de komende weken scherp analyseren. Hoe hard worden ze getroffen? Waarom zij? Wie blijft gespaard? Welke uitleg krijgen ze daarbij? Die wordt cruciaal om de perceptie van fairheid op peil te houden. Alleen zo blijven medewerkers betrokken, gemotiveerd en creatief, waarschuwt David Patient, professor leidershap, mensen en organisaties aan Vlerick Business School.

Fair behandeld worden leert ons heel wat

David Patient onderzoekt niet zozeer loon of objectieve werkomstandigheden, maar mechanismen die bepalen of werknemers zich fair behandeld voelen. Die perceptie is een hele krachtige voorspeller van de houding van werknemers, vooral als reactie op negatieve gebeurtenissen. In een onzeker klimaat met minder positieve resultaten is onze perceptie van fairheid belangrijker dan ooit. Dat is begrijpelijk. Fairheid leert ons impliciet heel wat:

• in de toekomst wordt het beter;
• we zijn een gewaardeerd lid van een team;
• onze managers zijn integer;
• we kunnen ons veilig voelen;
• we kunnen meer geven dan van ons verwacht wordt, want de organisatie zal hetzelfde voor ons doen.

Hoewel die perceptie subjectief is, kunnen we toch letten op bepaalde zaken die blijk geven van fairheid. Uit meer dan 1.500 academische studies concludeert David Patient bovendien dat deze stappen vaak goedkoop en impactrijk zijn. David Patient wijst op een aantal aspecten:

1 - Manage verwachtingen

Het belangrijkste is niet wat medewerkers krijgen, maar waarmee ze het vergelijken. Zorg dat je weet wat medewerkers verwachten, stuur de vergelijkingen die ze maken, en beloof niet meer dan wat je kunt waarmaken. Anders zullen ze teleurgesteld en ongemotiveerd zijn. Doe niet alsof de resultaten positief zijn als dat niet zo is, maar verzeker werknemers dat de pijn wordt gedeeld en dat wat ze krijgen, fair is in vergelijking met hun collega’s en in relatie tot hun bijdrage.

2 - Zorg voor faire procedures

Werk hard om werknemers te tonen dat de procedures open en ethisch verantwoord zijn en consequent worden toegepast. Je zal verteld staan van hoe gemotiveerd medewerkers blijven die weten dat er op faire manier over hen wordt beslist.

3 - Waak over de perceptie

Het gaat bovendien niet alleen om feitelijke, maar ook om gepercipieerde fairheid. Laat zien hoe beslissingen worden genomen en bespreek openlijk de inspanningen om te garanderen dat de procedures fair zijn.

4 - Geef inspraak

Vraag medewerkers om input over belangrijke zaken. Zelfs als beslissingen langer duren, zullen werknemers zich meer betrokken voelen als ze inspraak hebben gehad. Dat betekent niet dat je beslissingen aan anderen moet overlaten. Het betekent enkel dat ze erbij betrokken moeten worden. Mensen willen hun mening geven en het gevoel hebben dat er naar hen geluisterd wordt.

5 - Geef uitleg

Gedetailleerd en tijdig uitleg geven is een cruciaal aspect van fairheid. Organisaties moeten ook communiceren met de medewerkers over faire beslissingen en procedures, en hen met respect behandelen in moeilijke tijden. Laat hen niet in het ongewisse over wat er zal of zou kunnen gebeuren en waarom.

Fairheid als sleutel

Dat klinkt misschien allemaal eenvoudig, maar helaas is het niet de gewone gang van zaken. “Uit de meeste onderzoeken die ik heb gedaan in veranderingscontexten en andere moeilijke situaties blijkt dat medewerkers de beslissingen vaak niet als rechtvaardig beschouwen”, zegt David Patient. “Ze vinden de procedures en besluitvorming inconsequent en niet transparant. Ze voelen zich vaak niet betrokken bij beslissingen die hen aangaan.”

Nochtans is fair beslissen geen extra opdracht om tijdelijke harde maatregelen te verzachten. “Ze zijn altijd cruciaal voor je relatie met de mensen die je bedrijf draaiende houden, zelfs in moeilijke tijden. Fairheid is de sleutel tot hun motivatie en engagement”, weet David Patient.

Bron: David Patient, Het buitengewoon belang van fairheid in moeilijke tijden. David is professor leidershap, mensen en organisaties aan Vlerick Business School.