De geluiden over experimenten met de vierdagenwerkweek klinken steeds luider en frequenter. Zeker nu artificiële intelligentie productiviteitswinsten voorspiegelt. In de rubriek ‘intervisie’ leggen we de vierdagenwerkweek voor aan een hr-directeur, een ceo en een academisch onderzoeker.
Vandaag: de stem van de academisch onderzoeker.
Damaris Castro, postdoctoraal onderzoeker aan de UGent, bestudeert de effecten van een kortere arbeidsduur, zoals de vierdagenwerkweek. “Loon vermindert in waarde door de inflatie, tijd niet.”
Het onderzoek naar de vierdagenwerkweek is nog pril, maar uit de literatuurstudie blijken voorlopige voordelen zoals een beter welbevinden, sterkere motivatie en hogere productiviteit. Ook de tewerkstellingsgraad op de arbeidsmarkt en de gendergelijkheid profiteren ervan. Mannen en vrouwen verdelen huishoudelijke taken evenwichtiger en ecologisch is er winst door minder pendelverkeer. Toch pleit Damaris Castro voor behoedzaamheid omdat de contextuele omstandigheden een belangrijke rol spelen.
De nadelen hangen af van de omvang van de reductie van de werktijd, de mate van loonbehoud en de hogere productiviteitsverwachtingen. Damaris Castro: “Je kunt niet alle voordelen realiseren zonder de nadelen uit de weg te gaan. Het voordeel van extra vrije tijd ligt bijvoorbeeld in de weegschaal met een hogere werkdruk.”
Voorbeelden uit het buitenland zijn volgens Damaris Castro vaak het resultaat van zelfselectiebias. Bedrijven en sectoren die voor een verminderde werktijd kiezen, doen dat onder meer omdat productiviteitswinsten realistisch zijn. Ze geloven dat een kortere werkweek mogelijk is. “In sectoren met veel autonomie, zoals tech en consultancy, slaat het aan. Sectoren zoals zorg en productie blijven achter.”
Leiderschap is cruciaal. “Er is nood aan visionaire leiders die de wil hebben om hun werkpraktijken te herdenken. Wanneer de bedrijfstop niet overtuigd is, zal een kortere werkweek niet landen.”
De experimenten zijn nog te pril om de effecten op lange termijn te meten. Er is een risico op afvlakking van de effecten. “Een kortere werkweek op collectief vlak installeren, zoals enkele decennia geleden gebeurde met de vermindering van zes naar vijf werkdagen, kan helpen. Dan speelt de sociale hefboom: we kunnen de vrijgekomen tijd delen met anderen en dat wordt gewaardeerd. Loon vermindert in waarde door de inflatie, tijd niet.”
Medewerkers hechten steeds meer belang aan vrije tijd en een duurzame balans tussen werk en privé. Ze voelen de verantwoordelijkheid om een job goed te doen maar willen tegelijk de loopbaan duurzaam volhouden. Maar er leeft ook scepsis over de haalbaarheid van een vierdagenwerkweek in organisaties waar de continuïteit in het gedrang komt. Bovendien huiveren medewerkers om loon in te leveren.
Voor de jobs die moeilijker vol te houden zijn - “waar het nijpt” - is de invoering van een verkorte werkweek nuttig. “In knelpuntberoepen is de werkdruk hoog. Arbeidsduurvermindering biedt soelaas én helpt om nieuwe medewerkers aan te trekken. Collectieve arbeidsduurvermindering gaat veel verder dan de huidige experimenten van unieke bedrijven zoals Afas waar alleen de happy few ervan genieten. Vanuit sociale rechtvaardigheid moet je ook over andere vormen nadenken.”
Verdoe jij ook te veel tijd met het opvolgen van alle nieuwtjes in je feed? No worries, wij verzamelen alles wat nieuw is in de hr-wereld. Al die nieuwtjes komen wekelijks in jouw mailbox terecht.
