Privacyverklaring

Digitale deconnectie: een kwestie van individuele autonomie

1 februari 2021
Tekst
Patrick Verhoest

Werkgevers hoeven geen regels op te leggen voor de digitale deconnectie. Een evenwicht voor elke individuele werknemer vinden, is de oplossing.

Alice Verlinden en Ward Gillijns studeerden Milieu- en Preventiemanagement aan de KU Leuven. De kersverse preventie-adviseurs wijdden hun onderzoek aan de gevolgen van deconnectering. Alice Verlinden: “Het staat vast dat overmatige connectie leidt tot stress en onwelzijn. In Frankrijk bestaat Le droit à la déconnection, omdat de Franse wetgever zich over het onderwerp heeft gebogen.”

Bij ons moet deze zaak bespreekbaar gemaakt worden op het werk, maar de wetgever legt geen verplichtingen op om tot een consensus te komen tussen werknemer en werknemer”, vult Ward Gillijns aan.

Timing

Het onderwerp van de thesis werd actueel met de komst van het covid-19-virus. Werknemers werden verplicht tot thuiswerken en merkten dat de barrière tussen werk en privé moeilijk te trekken was. Alice Verlinden: “Door covid kwamen de bevragingen voor onze masterproef op een interessant moment. In ons onderzoek gingen we op zoek naar het recht van werknemers om niet digitaal geconnecteerd te zijn met hun werkgever.”

Tweesnijdend zwaard

Ward Gillijns merkt op dat het gebruik van gsm en laptop heel wat voordelen biedt, zoals flexibiliteit, snelle communicatie en efficiëntie. “Toch is het een tweesnijdend zwaard. Vooral de technostress is een nadeel. Het overmatig gebruik van ICT-middelen leidt tot vermoeidheid en in extreme gevallen tot burn-out. We onderzochten of deconnectie het middel was om de voor- en nadelen beter te balanceren. We begonnen van nul, want er bestond hierover geen literatuur.”

Gradaties

Volgens Verlinden en Gillijns is deconnectering de status waarin de werknemer ontkoppeld is van technologie door interventies, met het oog op het verbeteren van het welzijn. Ze stelden drie gradaties van deconnectie vast in de ontvangen antwoorden. Een aantal werknemers laat alle notificaties binnenkomen en beantwoordt ze. FOMO (Fear of missing out) – de schrik iets te zullen missen – is de aanleiding hiervoor. Anderen laten alles binnenkomen, maar bepalen nadien wat ze links laten liggen. Hierbij durven ze zich al eens niet beschikbaar te melden. In een derde gradatie bergen werknemers geregeld hun gsm of laptop op in de kast en bekijken niets tijdens hun vakantie.

Herstel

De onderzoekers merkten op dat medewerkers regelmatig behoefte hebben aan herstel. Dat herstel verschilt van persoon tot persoon. Ward Gillijns: “ICT-activiteiten vereisen inspanning, energie en concentratie van de gebruiker. Die eisen moet je compenseren. Dat doe je door te deconnecteren. Maar omdat die behoefte aan herstel bij iedereen anders ligt, is het zinloos dat een werkgever beslist om zijn servers vanaf 17 uur af te sluiten. Er zijn werknemers die juist ’s avonds hun mails willen lezen.”

Autonomie

Alice Verlinden formuleert het besluit: “Het belang van de autonomie van het individu is primair. Het heeft geen zin dat een werkgever beslist wanneer te deconnecteren. De organisatie garandeert daarmee niet het welzijn van de werknemer. Medewerkers moeten zelf beslissen wanneer ze zich willen afsluiten van hun digitale toepassingen. In elk team moet een evenwicht worden gevonden, door gesprekken met de werknemers aan te gaan. Zo kun je eenieders nood aan digitale deconnectie vastleggen.”