Privacyverklaring

Het kleiner geheel - Waarom de coronamaatregelen in 1960 wél hadden gewerkt

15 december 2020
Tekst
Ralf Caers

In ‘Het Kleiner Geheel’ fileert Ralf Caers de actualiteit en zoekt hij uit wat we van het wereldtoneel moeten onthouden om ons eigen leven en werk beter te maken. Deze week: Leiderschap in coronatijden.

Het is weer midden december en mijn online colleges zitten er bijna op. Mijn laatste les gaat steevast over drie belangrijke rollen van leiderschap, die voortbouwen op een boek van Cartwright en Zander uit 1960. Ze blijken vandaag even belangrijk als toen, maar wij lijken ze te zijn vergeten.

De eerste rol heet goal achievement en betekent dat je als leidinggevende finaal verantwoordelijk bent voor de doelen die (niet) door je team behaald worden. Mijn studenten krijgen dan meestal een voorbeeld over voetbal, waar er bij tegenvallende prestaties geen 11 spelers worden opgeofferd, maar wel één coach. Vraag dat maar eens na in Gent. Je kan het ook vragen aan Frank Vandenbroucke, die erg onhandig naar een schokeffect verwees en door de virologen werd nagetrapt met de bewering dat ze nooit om het sluiten van de winkels hadden gevraagd. Meester Frank gooide prompt een expertrapport op tafel om zijn gelijk te halen, maar dat maakte nog maar weinig uit. Hij droeg immers de eindverantwoordelijkheid, zelfs bij een fout advies. Hij had dan maar betere experten moeten kiezen, of meer kritische vragen moeten stellen. Frank legde de goal achievement naast zich neer en bleef zitten. Net zoals Sophie Wilmès. Terwijl haar versoepelingen aan de basis van de tweede golf zouden liggen, is ze vandaag nog steeds vice-premier in de regering. De mantel van het voortschrijdend inzicht dekt tegenwoordig nogal veel. En toen CD&V-voorzitter Coens betrapt werd op een verboden etentje in een hotel, sloeg hij er zich met negen woorden door: “Dat was compleet fout. Het zal niet meer gebeuren”. Terwijl het openbaar ministerie gisteren drie maanden cel vorderde tegen enkele gewone burgers die op een lockdownfeestje waren betrapt. Voor hen geldt het voortschrijdend inzicht blijkbaar niet. Als evenwichten dermate zoek zijn en we ondanks alle lockdown-miljarden toch boven 600.000 bevestigde besmettingen gaan, dan is de goal achievement niet bereikt.

De tweede rol is group maintenance, wat betekent dat je de samenhorigheid moet bewaken. Onder De Croo heette dat ‘het team van 11 miljoen’ en ‘elkaar niet loslaten’. Maar we laten elkaar dagelijks los, zoals de ouders die op televisie kwamen getuigen over hun nakende verhuis naar Nederland omdat men daar de behandeling van hun zieke kindje wél terugbetaalt. We klagen bovendien al maanden steen en been over het lakse gedrag van ‘de slechten die het verpesten voor de goeden’. Als je extreem onveilige buur dezelfde Ik-ben-blij-dat-je-in-mijn-team-zit-medaille als jij krijgt opgespeld, hoeveel waarde hecht je dan écht aan die medaille? Groepen waar je automatisch bij mag horen, wat je ook doet, zijn zelden sterke groepen.

Tot slot is er de future effectiveness-rol, die leiders erop attent maakt dat een winnend team ook in de toekomst moet blijven winnen. Een echte leider voorspelt dus wat er over drie jaar nodig zal zijn en zorgt er voor dat zijn team vandaag al de nodige vaardigheden leert. Zo loopt het team immers altijd voor op de feiten. In onze coronamaatschappij, gedomineerd door angstcommunicatie, blijven die relanceplannen echter vaak op de achtergrond en dat leidt tot onzekerheid. Het lijkt zelfs een zegen dat Nederland en Duitsland opnieuw in lockdown gaan. Zo doet onze begroting het relatief beter en beperken we ons concurrentieel nadeel tegenover de buurlanden. We zullen elke euro kunnen gebruiken, want de internationale concurrentiepositie die al zo belangrijk was vóór corona, zal nog belangrijker worden na corona.

Onze leiders moeten het zeker beter doen op het vlak van goal achievement, group maintenance en future effectiveness. Maar we moeten ook durven kijken of we zelf goede leiders zijn geweest. Namen wij voldoende verantwoordelijkheid? Droegen wij bij tot het groepsgevoel? En hebben wij ons tijdig voorbereid op het nieuwe normaal? 2021 wordt het jaar van het leiderschap. Van België en van de NV Mezelf.

Ralf Caers is professor HRM aan de KULeuven, gastprofessor HRM aan de Ehsal Management School en de Universiteit Hasselt en zaakvoerder van de coachingpraktijk Passiemento.