Privacyverklaring

Informeel leiderschap als deel van de leiderschapspuzzel

26 april 2019
Tekst
Patrick Verhoest

Wat gebeurt er als we in een werksituatie geen hiërarchisch aangeduide leider hebben? Het enige wat dan nog rest is informeel leiderschap. Doctoraal onderzoeker Lien Desmet gaat op zoek naar de achtergrond van dit soort leiderschap.

Lien Desmet is doctoraal onderzoeker van het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek aan Vlerick Business School en KU Leuven, onder begeleiding van Prof. Katleen De Stobbeleir en Prof. Dirk Buyens. Met haar promotieonderzoek naar informeel leiderschap in zelfsturende teams wil zij haar eigen stukje toevoegen aan de complexe leiderschapspuzzel. Haar werk kadert binnen de onderzoeksstrategie van het Centre for Excellence in Adaptive Organizations, een onderzoekscentrum op Vlerick waar praktijk en research samenkomen rond het thema van futureproof leiderschap en strategie. Aan KU Leuven maakt haar onderzoek ook deel uit van de Work and Organisation Studies werkgroep.

Zelfsturing en leiderschap
Vandaag evolueren veel organisaties naar een vlakke bedrijfsstructuur zonder veel hiërarchie. Het implementeren van zelfsturende teams, waarbij het concept van de hiërarchische leider grotendeels verdwijnt, is een mogelijkheid. “Ondanks het gebrek aan traditionele managers merk je dat in dergelijke teams vaak toch iemand de leiding gaat nemen”, weet Lien Desmet: “Wij onderzoeken wat iemand tot die niet-positionele of informele leider maakt en hoe dat proces verloopt. We weten dat leiderschap een belangrijke rol speelt om mensen gemotiveerd te houden en tot prestaties aan te zetten. Tot vandaag spitste onderzoek zich toe op het leiderschap van diegene die deze rol formeel kreeg toegewezen. Wij gaan een stap verder en onderzoeken het dynamische proces van wederzijdse beïnvloeding waar om het even wie – ongeacht zijn positie – zich kan opwerpen als een leider. Wie dat is, kan bovendien veranderen in de tijd. We focussen vooral op zelfsturende teams om dit fenomeen te bestuderen, omdat daar veel ruimte is voor dit soort leiderschap. Meer nog, informeel leiderschap is nodig om het team te laten functioneren en het de nodige autonomie en beslissingskracht te laten vinden.”

Aanpak
Lien Desmet laat voor haar studie vragenlijsten invullen bij bedrijven. Ze verzamelt ook data via interviews met managers en medewerkers die werden aangewezen als informele leiders. “We volgen ook zelfsturende teams op verschillende momenten in het jaar, waarbij we hen surveys laten invullen die peilen naar dat leiderschap. We vermoeden dat wie zich als leider identificeert bepaalde gedragingen zal vertonen, die ervoor zorgen dat ook anderen hen zien als informele leider. Hierbij kunnen proactieve gedragingen een belangrijke rol spelen. Dat zijn gedragingen die op de toekomst zijn gefocust en veranderingen proberen teweeg te brengen. We zien dat dat soort leiders proactief ideeën – al dan niet strategische - gaan uiten bij hun collega’s of bij het management. Ze zoeken actief naar feedback, zowel boven als onder zich en komen met voorstellen af. Mensen die zich identificeren als leider, gedragen zich dus wellicht proactiever. Maar of iemand die proactief is ook effectief als informele leider wordt gezien, is context- en tijdsgebonden. Zeker in situaties van onzekerheid - grote concurrentiestrijd, economische crisis, digitalisatie - gaan medewerkers vaak op zoek naar een dergelijke figuur.”