“Maak meer ruimte voor stilte”

Voor Céline Faidherbe, voorzitter van de Belgische Vereniging voor Interne Communicatie, speelt haar discipline een centrale rol om topmanagement en werknemers weer in contact te brengen. Net als hrm. Daarom vervaagt de grens tussen beide functies steeds meer.

In uw visie voor de Belgische Vereniging voor Interne Communicatie (ABCi) moet de communicatiedeskundige zich veel meer openstellen voor de hr-gemeenschap. Waarom?

Céline Faidherbe: "Vandaag is er een natuurlijke, zelfs noodzakelijke beweging naar toenadering tussen interne communicatie en human resources. Lange tijd hebben deze functies zich ontwikkeld op basis van informatie die door tools verstrekt werd: dashboards, beheersinstrumenten, enzovoort. Tegenwoordig zien we dat beide professionals nadenken over een andere band met de medewerker.

Wat de interne communicatie betreft, gaat het bijvoorbeeld niet langer om het doorsijpelen van boodschappen van de top van de organisatie naar de werkvloer, waarbij de ene tool op een vrij mechanische manier naar de andere overgaat. We weten dat een clickrate, of een aantal gelezen boodschappen niet het hele verhaal vertelt.

Evolueert het denken in hr-kringen ook, of evolueert iedereen in zijn eigen hoekje?Céline Faidherbe: "Aan het begin van mijn carrière ervoer ik een zeer ongemakkelijke relatie tussen communicatie en hr. Ieder verdedigde zijn eigen terrein. Tegenwoordig zie ik dat beide disciplines uit dezelfde bronnen van de sociale wetenschap putten en zich openstellen voor nieuwe domeinen, zoals psychologie, sociologie, filosofie en antropologie. Op ons laatste ABCi-congres hebben we onze uitnodiging uitgebreid naar de hr-collega's van onze leden. Dat was een zeer welkome primeur.”

Hoe vertaalt de openheid van ABCi naar hr zich?
Céline Faidherbe: "Deze verbreding van het speelveld komt duidelijk tot uiting in ons programma voor 2023, waar we thema's zullen behandelen die op de grens liggen tussen communicatie en hr. Ik denk met name aan het luik ‘Se projeter’. We zullen een flink deel van het jaar reflecteren over maatschappelijke veranderingen en hun impact op onze relatie met werk."

Wat is het verschil tussen informeren en communiceren?
Céline Faidherbe: "Informeren is eenduidig en heeft iets ‘militairs’: we richten ons op een doelgroep met een boodschap en gebruiken daarvoor een instrument. Communicatie is veel ambiguer. Bij communicatie hou je meer rekening met het profiel van de verschillende belanghebbenden en is er ruimte voor enige kwetsbaarheid, want je hebt niet alle antwoorden.

Bij communiceren laat je ruimte voor vragen, om het gesprek met de verschillende belanghebbenden aan te gaan. Bij communicatie zorg je voor de uiteindelijke ontvanger en betrek je die in een gesprek, zodat er plaats is voor antwoorden. Zo ontstaat ruimte voor oplossingen, creativiteit, innovatie ... Communicatie gaat ervanuit dat oplossingen niet alleen te vinden zijn aan de kant van het management.”

Wat is de juiste positie van de communicatiedeskundige?
Céline Faidherbe: "Het onderwerp van de identiteit van de communicatiedeskundige en zijn of haar positie is erg belangrijk voor ons bij ABCi. Dit zal trouwens het onderwerp zijn van een opleidingsmodule in 2023. Als sommige interne communicatiedeskundigen nog altijd veel tijd besteden aan tools, willen ze hun bedrijven op andere manieren begeleiden, door bemiddelaars te zijn tussen het terrein en het management, maar ook door te werken aan meer strategische aspecten.

Naar mijn mening vereist de positie van de communicatiedeskundige tegenwoordig neutraliteit, met een meer onafhankelijke, realistische en authentieke stem over wat het bedrijf is. Zijn rol is ook om boodschappen van het terrein naar het management te laten terugkomen, zodat hiermee rekening gehouden kan worden. Ik zie dit in mijn praktijk als communicatiedeskundige: we zijn niet meer bezig met het verfraaien. Medewerkers verwachten berichten die de realiteit weerspiegelen en niet verdraaien."

Hoe dan ook zullen medewerkers steeds meer de omzeiling van kwesties en kinderachtige communicatie afstraffen.
Céline Faidherbe: "Absoluut! Op een gegeven moment moet een bedrijf de moed hebben om te zeggen wat goed gaat, maar ook wat niet goed gaat."

De communicatiedeskundige moet ook het sociaal overleg begeleiden?
Céline Faidherbe: "Helemaal waar. Het bedrijf is een beetje een spiegel van de wereld waarin we leven en dat is een wereld die dooreen wordt geschud door crises en veranderingen die elkaar steeds sneller opvolgen. Het bedrijf wordt ook uitgedaagd door deze verschillende maatschappelijke schokken.

Hoe behouden we het respect voor de mens in een hybride wereld? Hoe houden we rekening met de vergrijzing van de bevolking? Wat doen we met veranderingen op het gebied van diversiteit en inclusie? Bedrijven moeten ook verantwoording afleggen over deze onderwerpen. En dat is waar volgens mij de rol van de interne communicatiedeskundige verandert: door deze transformaties en door het sociaal overleg met de medewerkers te begeleiden."

Is het op de lange termijn nog altijd zinvol om aparte afdelingen voor hr en interne communicatie te behouden?
Céline Faidherbe: "Het is altijd een vraag geweest: waar plaats je communicatie in het bedrijf, vooral interne communicatie? Dicht bij het algemeen management, zoals vaak het geval is? Of geïntegreerd in de hr-diensten, wat soms het geval is? Ik heb geen antwoord. Het antwoord hangt af van het DNA en van de geschiedenis van elk bedrijf. Maar het belangrijkste is interactie tussen management, hr-afdeling en communicatie."

Toch heeft de communicatiespecialist wel altijd een plaats in de organisatie ...
Céline Faidherbe: "Ja. Als de communicatiespecialist zichzelf in vraag stelt, net als hr trouwens, is het niet om zijn profiel en identiteit overbodig te maken, maar juist om deze opnieuw vorm te geven. Ik denk met name dat de communicatiespecialist er is om een ​​ritme te creëren.

Vandaag de dag kunnen we constant communiceren. Het risico is dat medewerkers en managers voortdurend gebombardeerd worden met bevelen. De expertise van de communicatiespecialist maakt het mogelijk om een ​​ritme te geven en ook momenten van pauze en stilte te voorzien."

Waarom zijn deze stiltes zo belangrijk voor u?
Céline Faidherbe: "Ze zijn gezond omdat ze zorgen voor het welzijn van medewerkers. De waakzaamheid van de communicatiespecialist in verbinding met het terrein stelt hem in staat om te voelen wanneer het goed is om te communiceren, of wanneer hij mensen met rust moet laten. Zodat berichten nog altijd ontvangen en begrepen kunnen worden.

Hij speelt dus een rebelse rol in de organisatie, waarbij hij het management eraan herinnert dat terughoudendheid op een gegeven moment nodig is om verzadiging en desinteresse te voorkomen. Net zoals hij ook voor communicatie in vredestijd moet zorgen. Zo brengt hij een langetermijnvisie op communicatie met zich mee."

Zo te horen, moeten we ons de vraag stellen of we niet ver afgedwaald zijn van de basisprincipes?
Céline Faidherbe: "Het is waar dat het ontmoeten, bespreken en zorgen voor medewerkers zo elementair lijkt. Hebben we de gebruiksaanwijzing verloren?"

(deze tekst verscheen eerder in onze Franstalige editie)