België telde in december 2020 al 467.884 langdurig arbeidsongeschikten, of 6,7% van de bevolking op beroepsleeftijd. Dat is één voor elke 11 werkenden. Het slechte nieuws: de voorbije 12 jaar verdubbelde de groep langdurig arbeidsongeschikten. Het goede nieuws: investeringen in re-integratie lonen snel.
De voorbije vier jaar bedroeg de stijging 20 procent, zo blijkt ook nog uit een studie van IDEA Consult in opdracht van Federgon.
“Het aantal burn-outs en depressies is in deze periode zelfs met 40 procent toegenomen. Alles wijst erop dat we zonder maatregelen in 2022 de kaap van 500.000 langdurig arbeidsongeschikten zullen bereiken,” zo schrijftPaul Verschueren (directeur research & economic affairs bij Federgon). Maar er is goed nieuws: uit de cijfers blijkt ook dat investeringen in re-integratie al snel renderen. “Op basis van de belangrijkste resultaten kunnen we besluiten dat investeren in de activering van arbeidsongeschikten zorgt voor grote terugverdieneffecten voor de overheid,” zo concludeert Ann Cattelain, ceo van Federgon. “Er is dus geen enkele reden om talent aan de kant te laten staan en niet actief in re-integratie te investeren. Het is dus nu tijd voor actie.”
Wie zijn die langdurig arbeidsongeschikten? Bepaalde profielkenmerken zijn oververtegenwoordigd. Zo zijn verhoudingsgewijs minder zelfstandigen langdurig arbeidsongeschikt dan werknemers en werklozen.
Arbeiders vertegenwoordigen twee derde van het totaal aantal langdurig arbeidsongeschikten, terwijl ze slechts één derde uitmaken van het totaal aantal werknemers.
Vrouwen vertegenwoordigen 59,3% van het totaal aantal langdurig arbeidsongeschikten, versus 46,8% van de totale bevolking op beroepsactieve leeftijd.
De groep 55- tot 59-jarigen vormt de grootste groep langdurig arbeidsongeschikten (25% van het totaal), terwijl hij slechts 11% van de totale bevolking op beroepsactieve leeftijd vertegenwoordigt.
In Henegouwen woont 11,6% van de totale actieve bevolking en 16,9% van de langdurig arbeidsongeschikten. In de provincie Antwerpen daarentegen woont 16,3% van de beroepsactieve bevolking en 13,2% van de langdurig arbeidsongeschikten.
De grootste groep langdurig arbeidsongeschikten (60%) is tussen 3 en 10 jaar arbeidsongeschikt. Bovendien is langdurige arbeidsongeschiktheid dikwijls een eindstation. Meer dan 90% van de langdurig arbeidsongeschikten blijft hangen in het statuut. Er is minder terugstroom naar de arbeidsmarkt bij de groep langdurig arbeidsongeschikten dan bij de primair arbeidsongeschikten (mensen die minder dan één jaar afwezig zijn door ziekte) en werkzoekenden. Dit verklaart mee de jaarlijkse aangroei van de groep langdurig arbeidsongeschikten.
Langdurige arbeidsongeschiktheid brengt verschillende niet-medische kosten voor de overheid met zich mee, zoals de uit te betalen uitkeringen, maar ook gederfde inkomsten uit directe en indirecte belastingen. Zo besteedde de federale overheid sinds 2017 meer aan de uitkeringen voor langdurige arbeidsongeschiktheid dan aan werkloosheidsuitkeringen (6,5 miljard euro versus 4,6 miljard euro in 2019). De werkloosheidsuitkeringen daalden sinds 2015, maar parallel stegen continu de uitkeringen voor langdurige arbeidsongeschiktheid.
De harde cijfers (2019):
30% van deze kosten is toe te schrijven aan de uitkeringen voor langdurige arbeidsongeschiktheid, terwijl 70% te wijten is aan de gederfde inkomsten uit directe en indirecte belastingen. Dit is nog een onderschatting van de totale kost voor de overheid, aangezien hier enkel de kwantificeerbare niet-medische kosten van langdurige arbeidsongeschiktheid in aanmerking worden genomen.
Wat betekenen die cijfers nu concreet? Indien je voor alle nieuwe instromers in langdurige arbeidsongeschiktheid een begeleiding voorziet, dan is de volledige kost hiervan gedekt zodra 1,3% na gemiddeld 7,5 jaar arbeidsongeschikt te zijn geweest, weer aan het werk is. Ook al zijn de gemeten uitstroomcijfers bij re-integratie vandaag laag, 1,3% is een meer dan haalbare doelstelling.
Verdoe jij ook te veel tijd met het opvolgen van alle nieuwtjes in je feed? No worries, wij verzamelen alles wat nieuw is in de hr-wereld. Al die nieuwtjes komen wekelijks in jouw mailbox terecht.
