Weerstand beter begrijpen door de lens van territoria

Weerstand ontstaat wanneer iemand ons domein betreedt waar we ons veilig voelen en waaraan we een deel van onze identiteit ontleden. Zodra je door de lens van territoria kijkt en plaatsmaakt voor het gemeenschappelijke doel én het stukje dat je eigen gebied blijft, begrijp je die weerstand beter.

Ik plant graag bloemen. Ik vind het heerlijk als de rozenstruik uitbundig bloeit of wanneer er ergens tulpenbollen uit de grond komen. Maar ik ben er niet bijzonder goed in. Veel van wat ik plant, zien we nooit terug. Toen mijn man voorstelde om hulp te vragen bij het aanplanten van de tuin, werd ik boos. Hoezo, hulp? Was het dan niet goed genoeg wat ik deed? Vond hij het niet mooi misschien, die rozen in de zomer en die tulpen na de winter? Hij begreep er niks van. “Wat is er met u? We willen toch alle twee een mooie tuin?”

Wat zegt de wetenschap?

Dat hij op mijn territorium kwam. Territorium klinkt misschien negatief, maar in zijn volle betekenis gaat het over een domein dat we erg belangrijk vinden, waar we ons veilig voelen en waaraan we een deel van onze identiteit ontleden (Vandervurst, 2019). Ik word blij van bloemen, ze doen me denken aan mijn oma’s tuin vol petunia’s uit mijn jeugd. En als een echte van-Grons-Velt, hoort het bij de vrouw die ik ben, dat wroeten met mijn handen in de aarde.

Wanneer iemand op ons territorium komt, gaan we dit verdedigen (Vandervurst, 2019). We gaan in weerstand door onze hielen in het zand te zetten, of door simpelweg het onderwerp te vermijden. Ik was twee keer te laat – en niet erg vriendelijk – op de afspraak die mijn man met twee tuinprofessionals maakte. En die strategisch rondslingerende tuinfoldertjes? Heb ik netjes opgeruimd in de papierbak.

Wat is dan wel een goede manier om iemands territorium te betreden? Wanneer iemand ons territorium betreedt met een verhaal waarin plaats is voor én het gemeenschappelijke doel, én het stukje dat je eigen gebied blijft, zullen we veel minder weerstand voelen. Had mijn man nu gesproken over het plezier van een altijd bloeiende tuin, en het belang van mijn smaak in welke bloemen wel en welke geen plaatsje zouden krijgen, dan was mijn reactie op hulp bij de tuinaanleg waarschijnlijk een stuk coöperatiever geweest.

Wat betekent dat nu voor leidinggevenden en hr-professionals?

Eerst en vooral dat je weerstand beter begrijpt, zodra je door de lens van territoria kijkt. Denk aan de hr-officer die documenten van het intranet blijft printen om aan medewerkers te overhandigen. En dat ondanks de tijd die hij zou besparen als hij henzelf naar het overzichtelijke intranet zou doorverwijzen. Maar medewerkers persoonlijk helpen, is misschien iets dat hij belangrijk vindt, waar hij een stukje professionele identiteit uithaalt?

Of de IT-afdeling die helemaal niet blij was met het nieuw aangekochte, state-of-the-art CRM-systeem. Want dit nieuwe systeem loste misschien wel automatisch heel wat problemen op waardoor zij zich net nuttig voelden in de organisatie. Of beknotte hun bewegingsruimte om zelf nieuwe dingen te creëren? Of misschien voelden ze zich wel helemaal niet meer veilig in zo’n modern systeem.

Zodra je begrijpt waarom iemand in weerstand gaat, kun je nadenken over het waarom. Welke noden van de ander werden ingevuld door het bestaande territorium te behouden? Zodra je dit weet, kun je naar de ander stappen met een verhaal waarin zowel een gemeenschappelijk doel, als een stukje behouden gebied een plaatsje krijgen. Met de hr-officer bijvoorbeeld afspreken dat hij wél optimaal doorverwijst naar het zorgvuldig opgebouwde intranet, maar daarnaast ruimte krijgt om meer complexe vraagstukken van medewerkers persoonlijk op te lossen. Met de IT-afdeling bijvoorbeeld verkennen hoe het nieuwe systeem hen kan helpen om minder interessant, intern werk over te nemen, waardoor er meer tijd vrijkomt om naar creatieve oplossingen voor klanten te zoeken.

Referentie/Meer lezen?

Van der Vurst, J. (2019). Stakeholdering. Diplomatieke vaardigheden voor succesvolle projecten. Lannoo Campus, Leuven.