Sven De Haeck, Directeur Strategie VDAB
Het potentieel van bredere dataverzameling is enorm
Algoritmisch management is een ruim begrip, maar bij VDAB is de focus duidelijk: beslissingen worden nooit automatisch genomen op basis van data-analyses of artificiële intelligentie. “De uitdaging is om technologie in te zetten als ondersteuning, zonder dat het aanvoelt als controle”, zegt Sven De Haeck, directeur Strategie bij VDAB.
VDAB monitort al geruime tijd zijn operationele processen, bedrijfsresultaten en werknemersactiviteiten via interacties met klanten, tevredenheidsmetingen, enquêtes en operationele data. Die gegevens dienen om trends en verbeterpunten in kaart te brengen, zonder de menselijke besluitvorming te vervangen.
“Onze analyses ondersteunen het beleid, maar ze leiden nooit automatisch tot beslissingen over individuele werknemers”, benadrukt Sven. “Ze geven wel inzicht in werktevredenheid, werkbelasting en procesoptimalisatie.” Toch zijn bepaalde cruciale inzichten moeilijk te registreren. “We moeten vaak terugvallen op diepgaande gesprekken om te begrijpen waarom iemand niet aan het werk is, wat hun inzetbaarheid in het gedrang brengt of hoe we ziekteverzuim kunnen voorkomen of remediëren. Dat is tijdrovend en garandeert niet dat alle relevante informatie naar boven komt.”
Geavanceerde analysetechnieken kunnen hier verandering in brengen. “Een tevredenheidsmeting is eenvoudig te interpreteren, maar zodra meerdere variabelen – zoals werkpatronen, interacties met collega’s en psychosociale factoren – meespelen, wordt het complex. Dan kunnen algoritmische modellen wél een meerwaarde bieden omdat ze verbanden blootleggen die anders moeilijk te detecteren zijn.”
VDAB zet artificiële intelligentie bijvoorbeeld in om de effectiviteit van zijn dienstverlening te analyseren. “Hierdoor zien we welke klanten het meest nood hebben aan een snelle interventie van onze bemiddelaars.” Daarnaast monitort de overheidsorganisatie operationele data zoals energieverbruik en het gebruik van werkruimtes, maar altijd met respect voor privacy en ethische richtlijnen.
Om technologie op een verantwoorde manier in te zetten, richtte VDAB een ethische raad op. Externe experts adviseren de organisatie over het gebruik van AI, met aandacht voor bias, privacy en het vermijden van automatische besluitvorming. “Ons doel is duidelijk: data veilig beheren, met respect voor ieders privacy.”
Als overheidsorganisatie draagt VDAB een grote verantwoordelijkheid. “We zijn wellicht terughoudender dan sommige private bedrijven in de manier waarop we technologie toepassen. Datasecurity en privacybescherming zijn essentieel. Veel burgers hebben geen keuze in welke data ze delen, dus moeten wij er uiterst zorgvuldig mee omgaan.”
Privacybescherming blijft een uitdaging. “We moeten strikt rekening houden met regelgeving zoals de Algemene Verordening Gegevensbescherming en de AI Act, zowel wat betreft klantgegevens als personeelsinformatie.”
Bovendien vertraagt de versnippering van personeelsgegevens over verschillende overheidsniveaus de analyses en moeten investeringen in technologie zorgvuldig worden geprioriteerd. “We hebben bewust eerst AI-oplossingen ontwikkeld die rechtstreeks onze klanten ten goede komen. Pas in een latere fase kijken we hoe we die technologie voor ons eigen personeel kunnen inzetten.”
De invoering van algoritmisch management vraagt om een delicaat evenwicht. “Zelfs eenvoudige toepassingen, zoals sensoren in vergaderzalen of het bijhouden van gespreksduur, kunnen als controle aanvoelen en weerstand oproepen”, zegt Sven. Transparantie is daarom cruciaal. “We communiceren duidelijk wat deze technologieën inhouden, waarom we ze gebruiken en welke meerwaarde ze hebben voor de medewerkers. Daarin is nog een weg af te leggen. De focus ligt vaak op efficiëntie en productiviteit, terwijl de positieve impact op het welbevinden van de medewerkers minstens zo belangrijk is.”
Dat was ook een van de inzichten uit de theatrale talk, die de VDAB-medewerkers bijwoonden. In de vorige twee nummers van HRmagazine las je al over deze theatrale talk van Stichting Nieuwe Helden die de toekomst van werk en technologie onderzoekt.
Op een krachtige en tegelijk toegankelijke manier werden scherpe vragen gesteld over technologie op de werkvloer, algoritmisch management en menselijkheid. “Het opzet was bijzonder sterk”, zegt Kristof Haesen, Coördinator en Manager Work out Room, waar VDAB de arbeidsmarkt van de toekomst verkent. “De spreker, die zich voorstelde als hr-manager, schetste een realistisch verhaal over nieuwe technologieën. Gaandeweg werd duidelijk hoe ver controle kon gaan. Pas op het einde bleek dat het om een actrice ging en dat de deelnemers zich in een performance bevonden. Dat verrassingselement bracht de medewerkers uit balans, maar verrijkte net daardoor het gesprek achteraf.”
De voorstelling was confronterend, maar vooral herkenbaar. “Niet omdat dit al onze realiteit is, maar omdat het zonder bewuste reflectie snel die kant op kan evolueren. Dat maakte de talk voor VDAB zeer waardevol.” Medewerkers reageerden met uiteenlopende emoties: van nieuwsgierigheid en verrassing, tot kritisch over privacy, controle en het verlies van menselijkheid. “Die dualiteit is waardevol”, benadrukt Kristof. “Onze medewerkers zijn niet tegen technologie, maar ze verwachten wel transparantie, inspraak en een ethisch kader. Dat nemen we mee in onze interne reflectie en naar onze ethische raad. Hoe technologie aanvoelt, is minstens zo belangrijk als wat er technisch mogelijk is.”
VDAB wil het gesprek over technologie, ethiek en werkplezier explicieter voeren. “Medewerkers hebben er vaak een mening over, maar krijgen zelden de ruimte om die te delen.” De radicale toepassing van technologie, zoals die in de talk werd geschetst, is bij VDAB nog niet aan de orde. “Maar het is goed om vandaag al na te denken over de ethische grenzen.”
De voorstelling bracht een fundamentele vraag naar boven: welke technologie verhoogt echt het werkplezier, en wanneer wordt het een controlerend instrument? “We bewaken die balans bewust, met aandacht voor duurzame inzetbaarheid en een mensgerichte inzet van technologie en inclusie. Technologie kan helpen om drempels te verlagen. Zo gebruiken we AI-gestuurde taalondersteuning. Bijna een op de vier klanten spreekt geen Nederlands, wat een barrière vormt. Door technologie slim in te zetten, verbeteren we niet alleen onze dienstverlening, maar ook de samenwerking tussen collega's.” Een structureel vervolgtraject is er nog niet, maar de impact laat zich wel voelen. “In de Work out Room nemen we deze inzichten mee in ons foresight-onderzoek. Dit helpt VDAB om proactief te blijven en de balans tussen efficiëntie en menselijkheid verder te verdiepen.”
Ook de komende jaren wil VDAB inzetten op innovatieve oplossingen, met onder meer virtuele assistenten die advies geven en administratieve lasten verlichten. “Het potentieel van bredere dataverzameling is enorm”, stelt Sven. “Het gaat niet alleen om efficiënter werken, maar ook om betere dienstverlening en een verbeterde werkbeleving. We zoeken voortdurend naar manieren om extra datapunten te verzamelen en zo onze inzichten te verfijnen. Algoritmisch management is maar zo sterk als de data die het voeden: hoe meer variatie en kwaliteit, hoe beter en leerrijker de output.”
Verdoe jij ook te veel tijd met het opvolgen van alle nieuwtjes in je feed? No worries, wij verzamelen alles wat nieuw is in de hr-wereld. Al die nieuwtjes komen wekelijks in jouw mailbox terecht.