Werkmotivatie van leerkrachten bevorderen via hr-praktijken

De verwachtingen ten aanzien van leerkrachten worden steeds hoger, wat mogelijk negatieve effecten heeft op hun motivatie en welzijn. Willemijn Gils (UGent) onderzocht hoe de belastende aspecten van het leraar- én het directeurschap het welzijn beïnvloeden en wat scholen kunnen doen om de werkmotivatie van leerkrachten te bevorderen.

Leerkrachten hebben langer dan vandaag een uitdagende job. Naast het geven van de dagelijkse lessen, voeren ze in toenemende mate administratieve taken uit, worden ze geacht samen te werken met collega’s in hun vakgroep en verwerken ze de nieuwste onderwijsinnovaties in hun leerstof. Ze moeten voldoen aan hoge taakeisen, maar hun tijd en middelen zijn beperkt.

Ook schooldirecteuren werken in een veeleisende omgeving. Zo zijn ze onder andere verantwoordelijk voor het personeels- en financieel management van hun school, vervullen ze pedagogische taken en overleggen ze met ouders. De hoge werkdruk die schooldirecteuren hierdoor ervaren, beïnvloedt niet alleen hun eigen functioneren, maar heeft ook een invloed op de werkomgeving van de leerkrachten binnen hun school.

Motivatie en welzijn

In bestaand onderzoek worden de belastende jobs van leerkrachten en schooldirecteuren meestal los van elkaar bestudeerd, terwijl deze in de realiteit nauw samenhangen. Als onderdeel van haar doctoraat onderzocht Willemijn Gils - samen met promotoren professor Mieke Audenaert (UGent) en professor Adelien Decramer (UGent) en coauteur professor David Patient (Vlerick Business School) - hoe de belastende aspecten van het leraarschap én het directeurschap invloed hebben op de motivatie en het welzijn van leerkrachten in Vlaamse middelbare scholen. “Hierbij hebben we een onderscheid gemaakt tussen twee zaken in de werkbeleving van leerkrachten die mogelijk gevolgen hebben voor hun motivatie en welzijn”, legt Willemijn Gils uit. “Allereerst keken we naar ontwikkelingsgerichte hr-praktijken die leerkrachten aangeboden krijgen. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om deelname aan coachingsessies of het werken aan persoonlijke leiderschapsvaardigheden. Daarnaast onderzochten we de hoge verwachtingen ten aanzien van leerkrachten.”

Ontwikkelingsgerichte hr-praktijken

Het onderzoek laat zien dat een school de werkbevlogenheid van leerkrachten kan bevorderen en gevoelens van emotionele uitputting kan verminderen door ontwikkelingsgerichte hr-praktijken aan te bieden aan leerkrachten. “Werkbevlogenheid is een indicator voor de motivatie van leerkrachten en wordt omschreven als een positieve gemoedstoestand die wordt gekenmerkt door gevoelens van toewijding, vitaliteit en absorptie in je werk”, verduidelijkt Willemijn Gils. “De motivatie en het welzijn van leerkrachten zijn aspecten die onder druk staan, maar het aanbieden van ontwikkelingsgerichte hr-praktijken kan een instrument zijn voor schoolbesturen om beiden te bevorderen. Zo kunnen scholen bijvoorbeeld de nadruk leggen op de loopbaanontwikkeling van leerkrachten en voldoende ruimte bieden aan leerkrachten om hun talenten in te zetten.”

Hoge verwachtingen
Leerkrachten werken niet in een vacuüm, zo blijkt ook nog uit het onderzoek. Wat er zich binnen andere functies in hun school afspeelt, heeft ook effect op henzelf. “De resultaten tonen dat de hoge verwachtingen alleen maar tot meer emotionele uitputting van leerkrachten leiden als de schooldirecteur zelf een lage werkdruk heeft”, zegt Willemijn Gils. “Een mogelijke verklaring hiervoor is dat mensen zich met anderen vergelijken om te bepalen of ze eerlijk behandeld worden. Leerkrachten gaan moeilijker om met de belastende aspecten van hun werk als ze weten dat hun directeur het niet zo druk heeft. Bij het opstellen van een toekomstig beleid om het welzijn van leerkrachten te bevorderen is het daarom belangrijk om een totaalbeeld van de school te nemen. Scholen moeten dus niet alleen kijken naar de aspecten binnen de functie van de leerkracht die veeleisend zijn, maar ook rekening houden met belastende aspecten binnen andere functies, zoals die van de schooldirecteur.”

In het maartnummer brengt HRmagazine een uitgebreid artikel over hr in het onderwijs. Interesse in een membership? Neem dan contact op met Murielle.Cosyns@nieuwemediagroep.be