Privacyverklaring

Het recht op connectie

18 februari 2022
Tekst
Jochanan Eynikel, businessfilosoof Etion

Een van de onderdelen van de recente arbeidsdeal is het recht op ‘deconnectie’. Dat houdt in dat – mits het afsluiten van een cao – werknemers in bedrijven van minstens twintig werknemers het recht hebben om buiten de werkuren niet te moeten antwoorden op mailtjes of telefoons. Een overdaad aan digitale connectie kan in sommige gevallen leiden tot burn-outs. Of een uniforme verplichte afspraak daarvoor de beste maatregel is, is twijfelachtig. Bovendien is het omgekeerde ook waar: te weinig connectie schaadt evengoed de mentale gezondheid van werknemers.

Dat blijkt onder andere uit de impactstudies van Covid op het menselijk kapitaal in organisaties uitgevoerd door o.m. Antwerp Management School en UGent. De recentste studie met cijfers over de periode november-december 2021 laat zien dat die impact niet meer alleen negatief is. Toch blijft het mentaal welzijn een grote uitdaging voor werknemers. Nog steeds 39% van de respondenten geeft aan een negatieve impact te ervaren op hun mentale gezondheid. 3 op 4 werkgevers maakt zich daar zorgen over. Uit de vorige editie van de studie bleek al dat vooral het gevoel van verbondenheid met collega’s en met de organisatie zwaar onderuit gehaald werd door corona. Liefst 84% van de werkgevers en ongeveer de helft van de werknemers gaf in april 2021 aan een negatieve invloed te ondervinden van de pandemie op de sociale dimensie van werk.

Met andere woorden, naast deconnectie, is ook connectie nodig voor het mentaal welzijn van werknemers. Uiteraard gaat het dan niet zozeer om digitale connectiviteit, hoewel digitaal contact ook kan helpen in verbinding te blijven bij langdurig afstandswerk. Waar het vooral om gaat is een relationeel-emotioneel gevoel van verbondenheid met teamleden en het geheel van de organisatie. Een ervaring van geborgenheid die ontstaat door deel uit te maken van een groep. Verschillende onderzoeken tonen aan dat zo’n ‘sense of belonging’ wezenlijk is voor de zingeving van werk. Het ontbreken ervan blijkt momenteel een van de belangrijkste motivaties waarom zoveel Amerikanen vandaag massaal hun job opzeggen in de zogenaamde ‘Great Resignation’. De AMS-studie oppert dat juist die sociale inbedding van het werk kan verklaren waarom het welbevinden van werkenden eind vorig jaar toch nog net iets hoger lag dan dat van de algemene bevolking. Werk kan dus ook goed zijn voor de mentale gezondheid.

Werkverbondenheid vraagt niet zozeer veelvuldige contacten en al zeker niet een overdaad aan mails en meetings. Niet de kwantiteit maar de kwaliteit van het contact tussen medewerkers onderling en met hun leidinggevenden is hiervoor bepalend. De spontane gesprekken aan de koffieautomaat of buiten de werkuren zijn hierin niet onbelangrijk. Integendeel, uit een onderzoek uit 2019 bleek dat informele gesprekken zelfs het meest bepalend zijn voor werkverbondenheid. Opvallend: ook voor de pandemie was die verbondenheid al een uitdaging. 40% van de bevraagde werknemers gaf aan zich wel eens geïsoleerd te voelen op de werkvloer. (EY Belonging Barometer 2019). Connectie vraagt dus meer dan fysieke nabijheid.

Zoals de effecten van de koffieautomaatgesprekken aantonen creëer je geen verbinding in teams met wetten en regels. Net zoals er vragen te stellen zijn bij een uniforme regel over digitale ontkoppeling, zullen we daarom niet pleiten voor een juridisch keurslijf voor een ‘recht op connectie’. Geef organisaties en teams de vrijheid om daar zelf afspraken over te maken, passend binnen de cultuur van die organisatie. Daarom is het in het belang van werknemers en ondernemingen dat zij de ruimte blijven hebben om in verbinding te staan op een manier die voor alle partijen goed aanvoelt. Het ‘goed gedaan’ berichtje dat de baas na het werk verstuurt omdat ze hier overdag niet toe kwam, kan meer effect hebben op het welzijn van werknemers dan een verplichte digitale radiostilte. Laat het recht op deconnectie dus de behoefte aan connectie niet in de weg staan.

Over deze gastauteur

Jochanan Eynikel is Businessfilosoof bij het ondernemersforum ETION