In ‘Het Kleiner Geheel’ fileert Ralf Caers de actualiteit en zoekt hij uit wat we van het wereldtoneel moeten onthouden om ons eigen leven en werk beter te maken. Deze week: In- en uit-groepen van leidinggevenden.
Onlangs werd ik het slachtoffer van verkeersagressie. Twee twintigers vonden dat ze nog voor mij mochten invoegen. Dat deden ze zo roekeloos dat ik mijn gsm nam om te filmen wat er gebeurde, zodat het geen woord tegen woord zou worden als ze mijn wagen raakten. De twintigers gingen daarop door het lint en sloegen hard op mijn ramen en portieren. Tijdens de aangifte had de politie-inspecteur na amper vier zinnen genoeg van mijn verhaal. Hij zei me dat ik het niet had moeten filmen, want zoiets lokt agressie uit. Ik had ze volgens hem moeten doorlaten, want dan was ik maar twee minuten kwijt in plaats van het komende uur.
Hr denkt hierbij uiteraard aan Dansereau, Graen en Haga. Uit hun onderzoek bleek dat veel leidinggevenden werken met in-groepen (ondergeschikten die ze graag hebben) en uit-groepen (die ze minder graag hebben). De ondergeschikten uit de in-groep zien de leidinggevende daarbij als iemand die informeel met hen is, hen toelaat om ideeën over de job te uiten en die geen bron van conflict is. De out-groep ziet dat volledig omgekeerd. Het gedrag van deze leidinggevenden heeft dan niets te maken met wat de ondergeschikten nodig hebben. Het gaat vooral over welke leiderschapsstijl deze leidinggevenden willen geven.
Het model van Dansereau, Graen en Haga wordt meestal gebruikt om uit te leggen waarom we soms te mild zijn voor bepaalde ondergeschikten en te hard voor anderen. De mantel der liefde is voor de in-groep zo groot dat zelfs de grootste uitschuivers eronder passen. Terwijl kleinere fouten al genoeg zijn om de uit-groep de mantel uit te vegen.
Maar er zit meer in dat model. Sommige leidinggevenden hebben ook de neiging om luide rebellen te ontzien, zeker als die in hun uit-groep zitten. Kijk maar even naar het voorbeeld van uit-groeper Bob. Hij moet worden terechtgewezen omdat hij een bepaald dossier slecht heeft aangepakt. Maar de leidinggevende heeft al jaren geen meer klik met Bob, weet dat hij dominant zal reageren en een vakbondsafgevaardigde meebrengt naar het gesprek. Het vooruitzicht op een wekenlange strijd ontmoedigt de leidinggevende. Bovendien vreest de leidinggevende dat de hogere manager met de ogen zal rollen en hem een ‘moeilijk geval’ zal noemen als hij hiervoor de sociale rust op het spel zet.
De ontwijking van Bob wordt nog erger als de vrijgekomen tijd gaat naar het bijsturen van kleine fouten die door de in-groep worden gemaakt. Wat voor de leidinggevende aanvoelt als een geschenk aan zijn getrouwen (uiterst gedetailleerde feedback om de puntjes op de i te zetten), wordt door de in-groep aanzien als muggenzifterij terwijl grotere problemen niet worden aangepakt. En dus als slecht leiderschap.
Het is de taak van hr om leidinggevenden hiertegen te wapenen. Bijvoorbeeld door de gebeurtenis op te schrijven en de naam in het verhaal te veranderen: Emma heeft het dossier slecht aangepakt. Als het dan opeens voelt alsof er iets over moet worden gezegd tegen in-groeper Emma, hoor je dat ook tegen out-groeper Bob te doen. Ook als je Bob niet graag hebt en het lastig zal worden. Bob verdient dat. En Emma ook.
Tot slot, nog even dit. Elke keer iets indruist tegen onze waarden, moeten we overwegen of het voldoende belangrijk voor ons is om hiervoor frictie te ondergaan. Als vuistregel geldt dan: als we ons dit op ons 85e herinneren omdat we er niets aan deden, moeten we er nu iets aan doen.
Dansereau, Graen en Haga kostten mij inderdaad een uur in het politiekantoor, duidelijk meer dan twee minuten. Maar ik wandelde wel buiten met het gevoel dat ik op mijn 85e tevreden zal zijn met mezelf.
Ralf Caers is professor HRM aan de KU Leuven, gastprofessor HRM aan de Ehsal Management School en de Université Saint Louis en zaakvoerder van de coachingpraktijk Passiemento.
Verdoe jij ook te veel tijd met het opvolgen van alle nieuwtjes in je feed? No worries, wij verzamelen alles wat nieuw is in de hr-wereld. Al die nieuwtjes komen wekelijks in jouw mailbox terecht.
