Het kleiner geheel. Heeft Magnette niet gewoon gelijk?

In ‘Het Kleiner Geheel’ fileert Ralf Caers de actualiteit en zoekt hij uit wat we van het wereldtoneel moeten onthouden om ons eigen leven en werk beter te maken. Deze week: Paul Magnette.

Het moet een leuke dag geweest zijn op de nieuwsdiensten. Paul Magnette joeg zowat alle Vlamingen de kast op door te verwijzen naar het verschil in werkattitude tussen de Walen en de Vlamingen. In de komende dagen zal er vast wel wat geroepen worden over welke woorden exact gebruikt zijn, dus parafraseer ik De Tijd:

Een Vlaming vraagt aan een Waalse visser: ‘Waarom koop je geen grote boot met veel lijnen, zodat je zoals ik meer verdient en sneller kan stoppen met werken?’ De Waalse visser vraagt wat de Vlaming dan gaat doen als hij klaar is en de Vlaming antwoordt: ‘Dan ga ik vissen zoals jij’. ‘Waarom geluk uitstellen?’ vragen Walen zich af. Zij genieten graag van het leven. Is dat zo verkeerd?

Dit stukje wordt gebruikt om te verwijzen naar de regionale verschillen in tewerkstellingsgraad en om te onderbouwen dat wij de luie Walen betalen, zodat zij kunnen genieten. Maar staat dat er wel?

Beide hoofdrolspelers zijn aan het vissen, waardoor je het mopje niet kan gebruiken om kritiek te geven op de wig in de werkzaamheidsgraad, maar hoogstens op het productiviteitsverschil in gewerkte uren. De Vlaming lijkt met zijn eerste vraag ook een aanhanger van FIRE, financially independent retire early. Na dat hilarische tv-programma was zowat iedereen overtuigd dat dit niet het juiste levenspad was. De Vlaming komt ook tot dat besef want de tweede keer antwoordt hij dat hij niet zal stoppen met werken, maar gewoon gaat vissen op het tempo van de Waal.

Op Facebook gaat een meme rond over een Tibetaanse monnik die naar de westerse samenleving kijkt en zich afvraagt waarom men zo hard werkt om geld te verdienen, om dat geld dan enkele jaren weer te moeten uitgeven aan burn-outcoaches. Honderdduizenden likes heeft die meme. Het mopje van Magnette kan op dezelfde manier gelezen worden. Maar de boodschap klinkt blijkbaar beter als ze uit Tibet komt dan uit Wallonië.

Ik ga akkoord met Magnette en de Tibetaan dat het geen zin heeft om jezelf stuk te werken. Overtijd vandaag is een voorafname op tijd in de toekomst: door vandaag meer patiënten te helpen dan realistisch is en een burn-out te krijgen, blijven toekomstige patiënten in de kou staan. Maar ik ga niet akkoord dat hard werken impliciet hoeft te betekenen dat je niet gelukkig kunt zijn. Geluk komt echt niet alleen van te rusten naast je vislijn aan een kabbelend riviertje in de Ardennen. Efficiënt werken en productief zijn, je competent voelen in wat je doet, kan ook geluk brengen.

De kwestie Magnette lijkt dan ook eerder een conflict tussen content en context. Mentale balans betekent dat we de inhoud los kunnen zien van de context waarin ze gebracht wordt. De jarenlange framing dat Magnette tegen de Vlamingen is en de aversie van veel Vlamingen tegen zijn wens om premier te worden, doen het verhaal lezen alsof de luie Waal de hardwerkende Vlaming uitlacht. Terwijl je het ook kan lezen als de normaal werkende Waal die de overwerkende Vlaming maar een vreemde vogel vindt. Als de boodschap anders klinkt door de woorden Waal en Vlaming te veranderen in Paul en Piet, dan ligt het probleem eerder in de context dan in de boodschap.

Het is de taak van hr om werk te maken van conflictmanagement. Onderzoek toont aan dat wie zich schaamt of vernederd voelt door de uitspraken van een ander veel makkelijker zal beginnen strijden en uitsluitend nog de eigen doelstellingen in het vizier zal houden. Er wordt dan eerder gezocht naar een win-lose dan naar een win-win. En dat helpt het team ook niet in de toekomst.

Laten we het mopje van Magnette dus maar herlezen totdat we hem een Tibetaanse monnik vinden. Daar worden we vast ook zelf een Tibetaanse monnik van.

Ralf Caers is professor HRM aan de KU Leuven, gastprofessor HRM aan de Ehsal Management School en de Université Saint Louisen zaakvoerder van de coachingpraktijk Passiemento.