Privacyverklaring
Vraag van de maand

Vraag van de maand

Kan ik met mijn werknemer schriftelijk overeenkomen dat hij/zij overuren zal presteren zonder hiervoor inhaalrust toe te kennen?

1 maart 2023

Vincent heeft zijn eigen notariskantoor SurCasa en heeft twee werknemers in dienst, namelijk Ines en Roel. Zijn werknemers werken van maandag tot en met donderdag van 09.00u tot 12.00u en van 13.00u tot 18.00u. Op vrijdag eindigen ze hun werkdag reeds om 16.00u. Zo werken beide werknemers elk 38 uur per week, wat ook de wekelijkse arbeidsduur is binnen het toepasselijke paritair comité voor SurCasa, namelijk paritair comité 336 voor de vrije beroepen.

De zaken lopen goed de laatste tijd en Vincent krijgt meer en meer klanten. De extra klanten en dossiers vereisen echter niet meteen de aanwerving van een derde werknemer. Indien zijn beide werknemers in drukke periodes 2 of 3 uur meer zouden werken, zou dit eigenlijk al voldoende moeten zijn om het extra werk op te vangen. Hierdoor zouden ze beiden natuurlijk wel in bepaalde weken 2 of 3 uur meer werken dan hun gebruikelijke overeengekomen wekelijkse arbeidsduur van 38 uur.
Vincents werknemers zijn zeker bereid om in bepaalde weken wat meer uren te presteren. Beide werknemers zijn jong en sparen voor een eigen huis, zodat ze het extra geld wel kunnen gebruiken. Vincent spreekt dus met zijn werknemers af dat ze voortaan, wanneer het nodig is, wat meer uren zullen werken en dat deze uren niet zullen gecompenseerd worden via inhaalrust.
Kunnen werknemer en werkgever zomaar onderling afspreken dat de werknemer voortaan 2 uur meer zal werken indien nodig en dat de werknemer hiervoor geen inhaalrust zal krijgen?

 

Correct!

Indien Ines en Roel in drukke periodes 2 uur meer zouden presteren dan de overeengekomen wekelijkse arbeidsduur van 38 uur, dient voor deze uren loon betaald te worden en ook overloon indien de dag- of weekgrens wordt overschreden. Daarenboven dient in principe ook inhaalrust toegekend te worden. In het geval van het notariskantoor van Vincent zou dit echter geen oplossing zijn voor zijn probleem. Er zullen immers stelselmatig meer uren dienen gepresteerd te worden die moeilijk kunnen ingehaald worden. Bovendien zijn de werknemers zelf ook meer geïnteresseerd in extra loon in plaats van inhaalrust.

De Arbeidswet voorziet echter in haar artikel 25bis in een speciale vorm van overuren, “vrijwillige overuren” genaamd. Werknemer en werkgever (meer specifiek “op initiatief van de werknemer”) kunnen op basis van dit wetsartikel onderling overeenkomen om een systeem van vrijwillige overuren op te zetten. Zij kunnen “vrijwillig” dit systeem invoeren zonder dat moet gemotiveerd worden waarom deze overuren dienen gepresteerd te worden of zonder dat hier een wettelijke grond voor nodig is (bijvoorbeeld omwille van een buitengewone vermeerdering van werk of een geval van overmacht).

De uren die worden gepresteerd volgens het systeem van vrijwillige overuren geven geen recht op inhaalrust, maar wel op overloon, namelijk de gebruikelijke overloontoeslag van 50% voor uren gepresteerd op een weekdag en 100% voor uren gepresteerd op een zon- of feestdag bij overschrijding van de daggrens van 9 uur of de weekgrens van 40 uur (tenzij een lagere grens zou bepaald zijn bij cao). Stel dus dat Ines en Roel op maandag in plaats van hun gebruikelijke 8 uur, 10 uur zouden werken, zullen zij recht hebben op een overloontoeslag van 50% voor 1 uur omdat zij met 1 uur de daggrens voor overloon van 9 uur hebben overschreden. Zij zullen evenwel geen recht hebben op inhaalrust.

 

kan ik met mijn werkgever schriftelijk overeenkomen

 

Via dit systeem kunnen momenteel in totaal 120 vrijwillige overuren per kalenderjaar worden gepresteerd. Naast deze 120 vrijwillige overuren kunnen ook nog steeds “gewone” overuren worden gepresteerd bij uitzonderlijke omstandigheden waarbij voor deze gewone overuren dan wel weer inhaalrust wordt opgebouwd.

Dit systeem is aan een paar strikte voorwaarden onderworpen. Werknemer en werkgever mogen dit niet zomaar mondeling afspreken. De mogelijkheid tot vrijwillige overuren dient schriftelijk vastgelegd te worden in een individuele overeenkomst. Deze overeenkomst dient voorafgaand aan de periode van vrijwillige overuren te worden afgesloten. Dergelijke overeenkomst kan maar voor een periode van zes maanden worden afgesloten, maar kan wel steeds hernieuwd worden voor een nieuwe periode van zes maanden.

Het is bovendien nog steeds de werkgever die beslist of en wanneer overuren gepresteerd worden, de werknemer mag niet vrij een aantal overuren gaan presteren. We raden dan ook aan om duidelijke afspraken te maken in de individuele overeenkomst over wanneer precies dergelijke vrijwillige overuren zouden kunnen worden gepresteerd, op welke manier de werkgever dit zal communiceren, of de werknemer in bepaalde gevallen kan weigeren, etc.

Opgelet, het systeem van vrijwillige overuren geeft geen vrijgeleide om aan de arbeidsduurwetgeving voorbij te gaan. De maximale arbeidsduurgrens van 11 uur per dag en 50 uur per week mag niet overschreden worden. Ook de regelgeving rond werken op zon- en feestdagen en nachtarbeid blijft van toepassing. Bovendien kunnen deeltijdse werknemers pas vrijwillige overuren presteren zodra zij de normale voltijdse dag- en weekgrenzen overschrijden.

Helaas foutief...

Indien Ines en Roel in drukke periodes 2 uur meer zouden presteren dan de overeengekomen wekelijkse arbeidsduur van 38 uur, dient voor deze uren loon betaald te worden en ook overloon indien de dag- of weekgrens wordt overschreden. Daarenboven dient in principe ook inhaalrust toegekend te worden. In het geval van het notariskantoor van Vincent zou dit echter geen oplossing zijn voor zijn probleem. Er zullen immers stelselmatig meer uren dienen gepresteerd te worden die moeilijk kunnen ingehaald worden. Bovendien zijn de werknemers zelf ook meer geïnteresseerd in extra loon in plaats van inhaalrust.

De Arbeidswet voorziet echter in haar artikel 25bis in een speciale vorm van overuren, “vrijwillige overuren” genaamd. Werknemer en werkgever (meer specifiek “op initiatief van de werknemer”) kunnen op basis van dit wetsartikel onderling overeenkomen om een systeem van vrijwillige overuren op te zetten. Zij kunnen “vrijwillig” dit systeem invoeren zonder dat moet gemotiveerd worden waarom deze overuren dienen gepresteerd te worden of zonder dat hier een wettelijke grond voor nodig is (bijvoorbeeld omwille van een buitengewone vermeerdering van werk of een geval van overmacht).

De uren die worden gepresteerd volgens het systeem van vrijwillige overuren geven geen recht op inhaalrust, maar wel op overloon, namelijk de gebruikelijke overloontoeslag van 50% voor uren gepresteerd op een weekdag en 100% voor uren gepresteerd op een zon- of feestdag bij overschrijding van de daggrens van 9 uur of de weekgrens van 40 uur (tenzij een lagere grens zou bepaald zijn bij cao). Stel dus dat Ines en Roel op maandag in plaats van hun gebruikelijke 8 uur, 10 uur zouden werken, zullen zij recht hebben op een overloontoeslag van 50% voor 1 uur omdat zij met 1 uur de daggrens voor overloon van 9 uur hebben overschreden. Zij zullen evenwel geen recht hebben op inhaalrust.

 

kan ik met mijn werkgever schriftelijk overeenkomen

 

Via dit systeem kunnen momenteel in totaal 120 vrijwillige overuren per kalenderjaar worden gepresteerd. Naast deze 120 vrijwillige overuren kunnen ook nog steeds “gewone” overuren worden gepresteerd bij uitzonderlijke omstandigheden waarbij voor deze gewone overuren dan wel weer inhaalrust wordt opgebouwd.

Dit systeem is aan een paar strikte voorwaarden onderworpen. Werknemer en werkgever mogen dit niet zomaar mondeling afspreken. De mogelijkheid tot vrijwillige overuren dient schriftelijk vastgelegd te worden in een individuele overeenkomst. Deze overeenkomst dient voorafgaand aan de periode van vrijwillige overuren te worden afgesloten. Dergelijke overeenkomst kan maar voor een periode van zes maanden worden afgesloten, maar kan wel steeds hernieuwd worden voor een nieuwe periode van zes maanden.

Het is bovendien nog steeds de werkgever die beslist of en wanneer overuren gepresteerd worden, de werknemer mag niet vrij een aantal overuren gaan presteren. We raden dan ook aan om duidelijke afspraken te maken in de individuele overeenkomst over wanneer precies dergelijke vrijwillige overuren zouden kunnen worden gepresteerd, op welke manier de werkgever dit zal communiceren, of de werknemer in bepaalde gevallen kan weigeren, etc.

Opgelet, het systeem van vrijwillige overuren geeft geen vrijgeleide om aan de arbeidsduurwetgeving voorbij te gaan. De maximale arbeidsduurgrens van 11 uur per dag en 50 uur per week mag niet overschreden worden. Ook de regelgeving rond werken op zon- en feestdagen en nachtarbeid blijft van toepassing. Bovendien kunnen deeltijdse werknemers pas vrijwillige overuren presteren zodra zij de normale voltijdse dag- en weekgrenzen overschrijden.

Vragen? Wij helpen graag verder!