Levenslang leren. In onze snel veranderende samenleving is het geen luxe, maar een absolute noodzaak. De Vlaamse overheid is dan ook vastberaden om de leercultuur in Vlaanderen te stimuleren. Maar hoe stimuleer je opleidingsparticipatie op een manier die effectief resultaat levert? Maaike Van Cauwenberghe en Stijn Deschietere van het Departement Werk en Sociale Economie delen een aantal interessante inzichten uit een recent onderzoek.
Maaike: De arbeidskrapte blijft aanhouden. We leven dan ook in een tijd van grote veranderingen en verschuivingen op de arbeidsmarkt. Er is niet alleen de globalisering, maar ook de digitalisering en de klimaattransitie. De combinatie van al die factoren maakt dat bestaande jobs verdwijnen en nieuwe jobs ontstaan. En voor die nieuwe jobs moeten mensen nieuwe vaardigheden aanleren.
En dan is er nog de vergrijzing. Een grote groep werknemers zal de komende jaren uitstromen. Dat de huidige actieve bevolkingsgroep langer zal moeten werken, is een feit. Binnen die context is een dynamische loopbaan waarin je je regelmatig bijschoolt niet langer een optie, maar een must.
Stijn: De kern van het probleem is de mismatch tussen de vacatures en de beschikbare competenties. Vandaag zijn er heel wat profielen van werkzoekenden die niet matchen met de concrete noden van bedrijven. Wil je daar verandering in brengen, dan zal je als samenleving moeten investeren in een leercultuur. Want het is door mensen om of bij te scholen, dat je hen inzetbaar houdt.
Levenslang leren levert trouwens niet enkel voordelen voor de werkgever. Ook voor de werknemer biedt het een meerwaarde. Het draagt bij tot zijn/haar persoonlijke ontwikkeling, weerbaarheid op de arbeidsmarkt en algemeen welzijn.
Maaike: Uit het onderzoek blijkt inderdaad dat de rol van de werkgever cruciaal is om opleidingsparticipatie te stimuleren. En dat het expliciet voorzien van tijd voor opleidingen tijdens de werkuren een van de belangrijkste hefbomen voor werknemers is om tot leren te komen. Als werkgever wil je dan ook heel open communiceren over de leermogelijkheden. Evaluatiegesprekken zijn een interessant moment om dat te doen. Je kan dan de leernoden van je werknemer in kaart brengen en er op een constructieve manier op inspelen door opleidingen aan te bieden. Zo’n benadering draagt trouwens bij tot de loopbaanontwikkeling van werknemers. Het moedigt ze aan om hun vaardigheden verder aan te scherpen en leren als een middel te zien waarmee ze hun loopbaanobjectieven kunnen bereiken.
Het onderzoek toonde ook aan dat je op basis van leerdoelen vier persoonlijkheden kan onderscheiden: de bijblijver, de ontdekkingsreiziger, de toekomstbouwer en autodidact. Elk profiel kijkt op een andere manier naar leren en ervaart andere belemmeringen. Hoe beter je dit begrijpt, hoe gerichter het gesprek over opleidingsparticipatie met je werknemer kan verlopen.
Stijn: Sinds 2021 werd het Vlaams opleidingsverlof uitgebreid met een gemeenschappelijk initiatiefrecht. Dit houdt in dat een werknemer niet alleen tot 125 uur afwezig kan zijn voor de opleidingen die hij/zij zelf kiest, maar ook nog eens 125 uur extra voor de opleidingen die de werkgever voorstelt. Op die manier kan je als werkgever je werknemers een duwtje in de rug geven om deel te nemen aan opleidingen die aansluiten bij de leernoden van jouw organisatie.
Uit cijfers van het voorbije schooljaar 2021-2022 blijkt dat werkgevers in de praktijk effectief hun intermediaire rol in het oriënteren van werknemers naar een opleiding opnemen. We konden vaststellen dat 1/3e van het totaal aantal goedgekeurde terugbetalingsaanvragen voor opleidingen op initiatief van de werkgever tot stand kwamen.
Maaike: Competentiedenken en -versterking in ondernemingen is een ander domein waarop de Vlaamse overheid inzet. Vanaf 2023 worden competentiechecks voor werkgevers uitgerold. Kmo-werkgevers worden, binnen het kader van duurzaam competentiedenken, ondersteund om zicht te krijgen op de competenties waarover hun werknemers beschikken, maar ook op de competentienoden en de daaraan gekoppelde competentieontwikkeling.
Er wordt ook werk gemaakt van macro-competentieprognoses. Tegen 2025 zullen zij sectoren interessante informatie verstrekken over de transities en uitdagingen waarvoor zij staan. Het doel is om bedrijven en opleidingsverstrekkers een zo accuraat mogelijk beeld te geven over de toekomstige competentienoden, zodat zij daar zo goed mogelijk kunnen op anticiperen.
Maaike: Het is alvast goed nieuws dat het aantal vroegtijdige schoolverlaters en jongeren die geen opleiding volgen of geen werk hebben (NEETjongeren) daalt. We hopen dat deze trend een positief effect zal hebben op de latere deelname van volwassenen aan opleidingen. Aangezien cijfers ons vertellen dat hoe korter iemand geschoold is, hoe lager de deelname is. Jammer genoeg, zien we nog geen echte kentering in de cijfers die de effectieve opleidings-participatie meten. Maar je merkt wel dat de geesten gerijpt zijn. De urgentie van een dynamische leercultuur wordt sterk aangevoeld.
Stijn: En dat uit zich ook in concrete acties. Niet alleen is het een belangrijke beleidsprioriteit. Het Actieplan Levenslang Leren bevat 47 prioritaire acties om drempels voor levenslang leren te identificeren en weg te werken, maar evenzeer om hefbomen te versterken. Ook het veld mobiliseert zich. Ik denk bijvoorbeeld aan lokale partnerschappen zoals het West-Vlaamse partnerschap tussen de POM (Provinciale Ontwikkelingsmaatschappij), opleidingsverstrekkers en Huis van het Leren. Werkgevers zetten ook steeds meer in op opleidingen voor hun werknemers. Denk maar aan de Academy’s die bijvoorbeeld Colruyt, Volvo of Familiehulp oprichten. Dat zijn stappen in de juiste richting. Want de situatie keren, dat zullen we uiteindelijk allemaal samen moeten doen.
Meer info over de ondersteuning die de Vlaamse overheid aanbiedt in de vorm van Vlaams opleidingsverlof, opleidingscheques of Vlaams opleidingskrediet? www.vlaanderen.be/vlaamse-opleidingsincentives
Verdoe jij ook te veel tijd met het opvolgen van alle nieuwtjes in je feed? No worries, wij verzamelen alles wat nieuw is in de hr-wereld. Al die nieuwtjes komen wekelijks in jouw mailbox terecht.
