Privacyverklaring

“De schaduwkant van leidinggeven”

20 februari 2023
Tekst
Jo Cobbaut

Met zijn recentste boek ‘Destructief leiderschap’ wil Joost Kampen een basiswerk leveren voor het onderwijs. Daar is te weinig aandacht voor de schaduwkant van leidinggeven.

In Nederland is veranderkundige Joost Kampen, verbonden aan de Vrije Universiteit van Amsterdam en de Universiteit van Twente, synoniem voor verwaarloosde organisaties. Hij schreef er drie boeken over, nadat hij zich aan de Vrije Universiteit van Amsterdam verdiepte in kinderverwaarlozing. Een artikel hierover eindigde met een promotieonderzoek. Nadien gebruikte hij in essentie zijn kennis over verwaarloosde kinderen – de orthopedagogiek - om zich op bedrijven toe te leggen.

Schaduwkant van leiderschap

In zijn recentste boek buigt Joost Kampen zich over destructief leiderschap in verwaarloosde organisaties. Er bestaat veel onderzoek naar destructief leiderschap, weet Joost Kampen. Maar in de praktijk doet niemand daar iets mee. “Opleidingen aan de universiteit en HBO laten alleen de inspirerende leider aan bod komen. Maar hoe destructief leiderschap eruitziet, wordt vergeten. Dat destructieve kan bedoeld zijn en dan komt dat aspect in de media als het uitlekt. Denk aan fraude en de gevallen van seksueel misbruik. Maar bij het niet-bedoelde luik, zie ik onder meer de laissez-faire aanpak van leiders, torenhoge ambities, onbereikbaarheid voor de teamleden, niet reageren op vragen, pesten en jammer genoeg het wegkijken van het bestuur.”

Schadelijk

Daarom moeten deze aspecten volgens Joost Kampen aan bod komen in opleidingen. Onbedoeld destructief gedrag van de leidinggevende is begrijpelijk als ze het bijvoorbeeld te druk hebben en te weinig tijd nemen voor hun medewerkers. Maar ook dan is het gedrag schadelijk. “Laat staan als je bij het profiel van de incompetente overlever komt. Die weet drommels goed wat hij hoort te doen, maar doet dat niet en maakt zijn hiërarchie wijs dat het op zijn/haar afdeling allemaal naar wens verloopt. Het gaat om slimme overlevers.”

Conflict

Teamleden gaan wel eens naar een vertrouwenspersoon of een hr-businesspartner, zeker als ze buitengesloten of gepest worden. Maar dat is niet zonder risico, weet de veranderkundige. “Sommige leidinggevenden vinden dat helemaal niet leuk en laten je misschien wel links liggen in de toekomst.” Daarom moet een bestuur of toezichthouder ingrijpen. Volgens Joost Kampen kunnen hr en de ondernemingsraad kanalen zijn om destructief leiderschap te agenderen. “Zoniet gaan medewerkers in deze tijden van overspannen arbeidsmarkt om zich heen kijken en vertrekken ze.”

Bron: Joost Kampen: ‘Destructief Leiderschap. Theorie en praktijk van leiders in verwaarloosde organisaties’