Het kleiner geheel: Film de vrouw

In ‘Het Kleiner Geheel’ fileert Ralf Caers de actualiteit en zoekt hij uit wat we van het wereldtoneel moeten onthouden om ons eigen leven en werk beter te maken. Deze week: Treinongeval in Bilzen.

Begin mei circuleert op sociale media een video van een man die filmt hoe een dame voorbij de signalisatie gereden is en net voorbij de spoorwegovergang stopt om de hekken op de weg te verzetten. De dame verplaatst er eentje maar als ze de filmer ziet, gaat ze in haar auto zitten en rijdt ze zelfs achteruit de sporen op. Van de start van de video tot de impact van de trein gaan er 53 seconden verloren.

Het doet me denken aan hoe leidinggevenden soms omgaan met fouten van hun team. Zodra ze de fout ontdekken, beginnen ze bewijsmateriaal te verzamelen, voor het geval de leidinggevenden zich later zelf moeten verdedigen op het directiecomité. Ook de filmer wou bewijsmateriaal mocht de dame doorrijden, maar daarmee doet hij nog niets om de oplossing te versnellen.

Meer nog, vooraleer de filmer het hek verplaatst, roept hij drie keer dat de vrouw een boete zal krijgen en dat het niet normaal is. De focus ligt niet op het probleem of op het nakende gevaar, maar op het opnemen van schuld door de maker van de fout.

Aanzetten tot zelfreflectie is zeker waardevol, maar de betere leidinggevenden weten ook dat ze verdedigend gedrag kunnen uitlokken door de stijl die ze gebruiken. Bij verdedigend gedrag zullen de ondergeschikten de mening van de leidinggevende verwerpen, zelfs al beseffen ze dat de leidinggevende gelijk heeft. Dat komt bijvoorbeeld omdat ze vinden dat ze het recht hebben om menswaardig behandeld te worden, of omdat ze het gezichtsverlies willen beperken door minstens evenveel schade aan de andere partij toe te brengen. In de video reageert de dame inderdaad op het getier van de filmer, waardoor er opnieuw kostbare tijd verloren gaat.

De filmer lijkt ook niet te beseffen hoe urgent de situatie is. Geef toe, als je denkt dat de dame door een trein aangereden zal worden, duw je niet eerst op de camera van je smartphone en roep je niet dat ze een boete van vijfhonderd euro zal krijgen. Vooraleer de filmer het hek verzet, roept hij zelfs twee keer tegen de dame dat ze moet wachten, alsof er nog tijd over is. Pas als hij de trein ziet komen, roept hij drie keer ‘kom door’.

De betere leidinggevenden kijken wél vooruit. Dat er een fout gebeurde, is één ding. Maar hoe langer het duurt voor er aan de oplossing gewerkt wordt, hoe groter de kans dat het fout afloopt. Op dergelijke ogenblikken moet je eerst hulp bieden, los van wie de fout maakt. Iets kan niet je fout zijn, maar dat wil niet zeggen dat je geen verantwoordelijkheid hebt om er mee om te gaan. Instruerend leiderschap kan daarbij helpen (‘doe dit’ versus ‘doe iets’), zeker als de ondergeschikte tijdelijk de pedalen kwijt is. Pas als de situatie weer onder controle is, kan er gepraat worden over erkenning en reflectie.

Nadat de dame aangereden is door de trein, roept de filmer ‘gek ding’, ‘wat doet ge toch’ en vijf keer ‘ik zeg toch rij door’. Het impliceert allemaal dat zij abnormaal is, dat ze ervoor gekozen heeft om aangereden te worden en dat de filmer wél juist handelde. Als de dame vraagt of de filmer haar man wil bellen, krijgt ze drie keer te horen dat ze moet gaan liggen. De focus van de filmer ligt hier niet op de dame, maar op zichzelf. De betere leidinggevenden weten dat falende ondergeschikten ook nog altijd recht hebben op bijstand en begrip en dat zij de fout meestal zelf ook niet gewild hebben. Als de tegenpartij eerst het boetekleed moet aantrekken vooraleer die hulp en begrip krijgt, dan schort er wat aan het leiderschap.

Als u dus leidinggevende bent en moet omgaan met een ondergeschikte die zich in de nesten heeft gewerkt, denk dan eens terug aan dit filmpje. Hopelijk doet u het een stuk beter.

Ralf Caers is professor HRM aan de KU Leuven, gastprofessor HRM aan de Ehsal Management School en de Université Saint Louis en zaakvoerder van de coachingpraktijk Passiemento.