“Presenteïsme primeert op welzijn”

Presenteïsme, het fenomeen waarbij medewerkers blijven werken ondanks gezondheidsproblemen, is een plausibele voorspeller van ziekteverzuim. Dat concludeert professor Thomas Van Waeyenberg uit zijn onderzoek naar prestatiemanagement en welzijn. “Een té sterke focus op hetzij een prestatie- of een welzijnsgerichte bedrijfscultuur leidt tot presenteïsme.”

Tijdens het eerste kwartaal van het jaar ontvangen medewerkers hun jaarobjectieven van de leidinggevende en ze blikken terug op de prestaties van het afgelopen jaar. Over zo’n prestatiemanagementcyclus heerst veelal onvrede op de werkplek. “Tijdrovend, stresserend, laattijdig: het zijn typische reacties van de werknemers”, aldus Thomas Van Waeyenberg. “Leidinggevenden ervaren het proces als eerder bureaucratisch met een gevoelige impact op hun agenda.” Toch pleit hij voor de instandhouding, de relevantie en de waarde van het systeem. Hij beveelt daarbij aan om het proces niet te verengen tot functionerings- en evaluatiegesprekken. Prestatiemanagement is continu toewerken naar betere resultaten en alle bijbehorende activiteiten die daartoe leiden.

Drie essentiële voorwaarden

Er zijn drie essentiële voorwaarden voor een optimaal prestatiemanagementsysteem:

1. Méér dan alleen prestaties beoordelen op het einde van de cyclus. Het gaat over continue monitoring, begeleiding en coaching. Betrek actief de leidinggevende. Die is verantwoordelijk voor de communicatie van ontwikkelingsgerichte feedback.
2. Kijk niet uitsluitend naar resultaten, maar ook naar het gedrag om die resultaten te bekomen. Zo vermijd je allerlei Machiavellistische impulsen binnen de organisatie. Breng gedrag dus ook in rekenschap.
3. De hr-afdeling moet een kwalitatieve procedure bezitten, maar het zijn bekwame leidinggevenden die ermee aan de slag moeten. Zij horen opgeleid te zijn en de capaciteiten, de motivatie en de ruimte ervoor te hebben. Denk goed na over de juiste persoon op die plaats.

Presenteïsme

Thomas Van Waeyenberg onderzocht prestatiemanagementsystemen in het onderwijs, de uitzendsector en de gezondheidszorg. In de drie sectoren trof hij uitgesproken systemen aan. Die leiden opvallend genoeg tot méér welzijn, betrokkenheid, motivatie en teamprestaties. En tot minder uitstelgedrag en uitputting. De voorwaarden hiertoe? Een zichtbaar continu begeleidingsproces en een goede uitvoering door de leidinggevende die formeel en informeel feedback geeft. Wanneer de leidinggevende afwezig bleek, is de mate van zelfredzaamheid van de medewerker een belangrijke determinerende factor voor succes.

Prestatiemanagementsystemen werken potentieel wél welzijnbevorderend. Ze mogen alleen niet te veel druk met zich meebrengen, bijvoorbeeld door het systematisch optrekken van jaarlijkse omzetobjectieven. Thomas Van Waeyenberg pleit dus noch voor een uitgesproken prestatiegerichte noch een loutere welzijnsgerichte cultuur. Want beiden houden het risico op ziekteverzuim in. Dat risico uit zich eerst via presenteïsme. Vrijwillig presenteïsme, vanuit een passie of hoge betrokkenheid en onvrijwillig presenteïsme, vanuit een wil om te blijven presteren onder externe druk zoals baanonzekerheid of het niet willen teleurstellen van patiënten. Dat zijn mogelijke verklaringen voor later ziekteverzuim.

Preventie op presenteïsme

Preventief werken op presenteïsme is daarom belangrijker dan de opzet van welzijnsprogramma’s. “De bedoeling is goed, maar ze vormen een pleister op een open wonde”, vertelt Thomas Van Waeyenberg. “Die open wonde vraagt herstel. Dat doe je op een structurele manier door het juiste organisatiedesign, doordachte managementpraktijken en een optimaal prestatiemanagementsysteem. Baken helder af wat de verwachte prestaties inhouden voor de medewerker.”

Het volledige artikel lees je in HRmagazine in maart. Thomas Van Waeyenberg gaat er verder in op duurzaamheidsdoelstellingen in een prestatiemanagementsysteem, én de valkuilen ervan.

Interesse in het volledige artikel? Neem dan contact op met Murielle Cosyns.